se2
 
Bunkernummer
Se3
Oud Bunkernummer
ES3
Lokatie
Semmerzake
Toegankelijkheid
Schietgat nog afgesloten. Toegang is vrij.
Aantal kamers

1 kamer voor 75mm geschut en een koepel

Aantal schietgaten
1
Type geschut
1 x 75 mm kanon
Bijhorende vuurrichting
Zuid - Zuidwesten
Origineel kadastraal perceel waarop de bunker werd gebouwd:
  • Semmerzake, Unieke Sectie, kadastraal perceel 574e (gedeeltelijk).
Meer details over de originele eigenaars en de aktes behorende bij deze bunker:
  • De onteigeningen en erfdienstbaarheden horende bij deze bunker en deze van Se2 zijn eigenlijk als 1 geheel te bekijken. De bunkers vormden als 1 geheel een klein fort op de heuvel tussen Semmerzake en de Schelde. U zal zien dat hun erfdienstbaarheden ook totaal op elkaar uitgewerkt waren.
  • De aktes met bijhorende onteigeningen en erfdienstbaarheden voor de als 1 geheel te beziene bunker Se2 en Se3 zijn allicht van de meest complexe te vinden voor deze bunkerlijn. Voor de bouw van de bunker Se3 werd maar liefst effectief onteigend van 4 verschillende percelen. Voor Se2 ligt dit eenvoudiger en is dit voor de onteigeningen nog van 1 perceel.
  • Het perceel waarop Se3 werd gebouwd was toen reeds bestempeld als bos en omvatte een oude Tumulusheuvel (oude grafheuvel). Het is net deze oude grafheuvel waar de bunker in dit geval letterlijk bovenop werd gebouwd. Het perceel waar werd op onteigend was het perceel bosgrond Semmerzake, unieke sectie, kadastraal perceel 574e. Hiervan werd zo goed als over de volledige breedte van het perceel een gedeelte onteigend van 4 are 4 ca. Het originele perceel bos was in totaal 44 are 90 ca groot.
    • Het perceel 574e was eigendom van Mejuffer Rachel Deronne (zonder beroep) en Jordaan Deronne (burgemeester van Semmerzake). De akte voor deze onteigening werd getekend voor akkoord op 19 maart 1935 voor nogmaals de vrij schandalig hoge prijs van 4000 BEF. Dit is een zeer hoge prijs voor wat bosgrond betreft. We zitten hier dus opnieuw met een ons kent ons verhaal en Mr de burgemeester moet toch ook zijn deel van de pot hebben.
    • Op deze prijs werd nog eens een jaarlijkse intrest toegekend ter waarde van 5% wat neerkwam op een jaarlijkse intrest van nog eens 200 BEF.
    • Dit was trouwens 2e akte gericht aan Mejuffer en Mr Deronne. Zij ontvingen ook al een meer dan redelijke prijs voor een reeks erfdienstbaarheden horende bij de bunker Se2.
  • Om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken voorzag men in dit geval een zone van 3 meter breed. Deze 3 meter die anders altijd slechts 2 meter is, is omwille van het 75 mm veldgeschut dat tot bij de bunkers gebracht moest kunnen worden. In dit geval verliep deze erfdienstbaarheid vanaf het perceel reeds onteigend voor de bunker Se2, namelijk perceel 575x.
    • De permanente erfdienstbaarheid om de bunker dus ten allen tijde bereikbaar te houden, verliep op die manier eerst nog eens voor 4 m 30 over het perceel 575x waarop eerder al onteigend werd voor de bunker Se2. Daarna verliepen de erfdienstbaarheden nog eens voor 16 meter door over het perceel 575v, het perceel waar de eigenaar zijn eigen woning op stond. De erfdienstbaarheid zou juist zuidelijk van zijn woning doorlopen tot het perceel onteigend voor Se3. Het is onder andere deze woning die kort voor 2012 gesloopt werd voor de huidige nieuwbouwwoning waar Se2 nog bijligt.
    • Voor de tijdelijke erfdienstbaarheid die amper 8 maanden werd voorzien na het tekenen van de akte, werd de strook vermeld bij de permanente erfdienstbaarheid aan de zuidzijde verbreed tot een totale breedte van 5 meter.
    • Deze erfdienstbaarheden zouden aansluiten met een pad van in totaal 5 meter breed dat op de eigenlijke Tumulusberg mee werd onteigend tot het perceel waarop de bunker effectief werd gebouwd. Dat mee onteigende pad van 5 meter breed was ook nog eens een 17 tal meter lang.
    • De percelen 575x en 575v waren zoals al mocht blijken uit de onteigening voor de bunker Se2 eigendom van Mr Jules Aerts, steenbakker en wonende op de woning van perceel 575v te Semmerzake.
    • De Akte voor deze erfdienstbaarheden werd verleden op 19 maart 1935 voor de prijs van 400 BEF, een prijs die dus niet in verhouding staat tot de schandalige prijzen die de familie Deronne kreeg betaald..
    • Op deze prijs werd nog eens een jaarlijkse intrest toegekend ter waarde van 5% wat neerkwam op een jaarlijkse intrest van 20 BEF.
  • Erfdienstbaarheden, zowel de permanente om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken, als de tijdelijke die standaard werden in de aktes voorzien met een termijn van 8 maanden voor de bouw van de bunker mogelijk te maken, gingen net zoals het uitkeren van toegekende intresten pas in voege, van zodra de eigenlijke werken voor de bouw van de bunker werden aangevat, ongeacht de tijdsperiode die op die manier verstreek tussen aankoop van de gronden en de eigenlijke bouw van de bunker zelf.
Huidige kadastrale perceelnummers van deze bunker:
  • Op een actueel kadasterplan is nog amper iets van de oude nummers terug te vinden. Het originele perceel 574e waarvan voor deze bunker werd onteigend, bestaat niet meer. Wel tekent het kadaster de onteigende bunker als perceel 574f. Dit perceeltje wordt echter te westelijk getekend en moet gesitueerd worden, zuidelijk van het perceel 575h² op eenzelfde diepte in het grote perceel 574. Het oude grote perceel 574x is zonder het perceeltje 574f, het perceel 574k geworden.
  • Een gedeelte van de verwarringen met indexen is ook ontstaan omdat na de originele onteigeningen geen aparte indexen werden toegekend aan de eerder onteigende perceeltjes die toch afgesneden waren van telkens in het algemeen de grotere percelen. Dit is dan meestal wel later bij de pogingen tot wederverkoop wel degelijk nog gebeurd.

Kadasterplannen

Algemene onteigeningschets zoals te vinden bij de aktes behorende bij de bunkers Se2 en Se3.

Beide bunkers waren in feite steeds bij elkaar te bekijken als een klein fort voor in totaal 3 C75 kanonnen.

De erfdienstbaarheden voor Se3 dienen bekeken te worden in het verlengde van deze voor Se2. Ze vertrekken vanaf het perceel onteigend voor Se2 door verder te lopen langsheen de zuidkant van een woning (heden gesloopt). Het perceel onteigend voor Se3 bevatte ook een stuk weg naar de top van de heuvel waar de bunker effectief opstaat.

Een huidig kadasterplan (anno 2013) toont de beide bunkers. Se3 is echter te westelijkgetekend en zou ongeveer op dezelfde hoogte moeten liggen maar zo goed als zuidelijk van Se2.

Ook het originele perceel 574e is heden niet meer bestaande. Het perceel waar de bunker zelf opstaat (al is het verkeerd gesitueerd) is het aparte perceel 574f geworden. De rest van het originele perceel 574e werd 574k.

Ook deze bunker Se3 werd ooit wel degelijk opnieuw overgekocht door de huidige eigenaars van het perceel bos.

Luchtfoto anno 2007 waar je zowel Se2 als Se3 ziet op liggen.

Se3 ligt zelfs iets oostelijker dan Se2.

Routebeschrijving om deze bunker te vinden:
  • Semmerzake.
  • De bunker ligt volledig op privéterrein en kan alleen bezichtigd worden mits toestemming van de eigenaar. Respecteer de privacy aub.
  • Wel valt hij eventueel beperkt te zien vanaf de openbare weg op het uiteinde van de Schokkaertstraat (originele erfdienstbaarheid voor beide bunkers). Dit gaat wel maar effectief een zicht op de bunker opleveren als er niet teveel bladeren op de bomen staan, winterperiode dus.
Localisatie van de bunker op de bunkerlinie:
  • Het is één van de twee zware bunkers op de linker flank van steunpunt Semmerzake op de steunlinie. Hij ligt iets zuidelijker dan Se2 (35 m). Hij kreeg rugdekking van de commandobunker Se8 (160 m).
  • Hij is van vuurrichting naar de vallei in het zuidwesten gericht, aansluitend bij de vuurrichtingen van Se2.
  • Hij staat letterlijk bovenop een oude grafheuvel, lokaal gekend als de Tumulus van Semmerzake.
Structuur van het bunkertje:
  • De bunker heeft één kamer en een koepel.
  • Hij is enig in zijn soort in de linie.
Welke type wapens waren in de bunker opstelbaar + wat waren de schietsectoren:
  • De bunker was geschikt voor het plaatsen van een mobiel 75mm veldkanon.
  • Dit is één van de drie bunkers op de ganse linie die voorzien was voor het plaatsen van dit soort geschut.

Omschrijving van het gecamoufleerde bunkertje:

  • Een ruw stenen uiterlijk van het type Tyrolien Mamelonné.
  • Origineel was de bunker geverfd met kleurvlekken op het ruwe beton. De grondverf bij deze bunker (en ook Se2) was okergeel. Hierop waren dan kleurvlekken aangebracht in groen en vert de vessie = een mengkleur van okergeel en groen. De bunker heeft echter geen restanten van zijn originele kleuren meer. Enkel aan de binnenkant van de schietgaten is hij nog volledig okergeel wat de veronderstelling dat de grondkleur okergeel is geweest, bevestigt.
  • De toegang van de kanonkamer was afgesloten met een traliehek in smeedijzer, openend in 2 richtingen, elk hekgedeelte mat 1.10m x 2.10m (BxH).
  • Het schietgat voor het 75mm geschut was afgesloten met metalen luiken. Het schietgat had 2 luiken openend in 2 richtingen van elk 0.76m x 1,305m (BxH).
  • In elke kanonkamer was daarnaast standaard aanwezig:
    • 3.5 meters etagères met leggers in inlandse eik.
    • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
    • 1 speciaal in de bodem ingewerkt staketsel op een zeer kort spoor om scharnierend het C75 veldkanon zeer snel te kunnen veranderen van vuurrichting
    • In elke kanonkamer waren 2 nissen voorzien voor het stapelen van een hoeveelheid munitie voor dit geschut.
  • De koepel zat als je de bunker binnenkwam op de rechter kant.
  • Deze was te bereiken via 10 stijgijzers.
  • Vanuit deze koepel vertrok 3.00m stemdragerbuis om orders naar de bedieners van het 75mm geschut te kunnen doorgeven. Dit waren buizen van 1" op beide uiteinden voorzien van een trechtervormig uiteinde.
  • De bunker diende deels in het landschap ingewerkt te worden.
  • De bunker heeft wel allicht zo goed als zeker nooit zo diep ingewerkt gezeten in de heuvel als getekend op de plannen. De Tiroolse bochelende camouflage is daarvoor te uitgebreid op de bunker aanwezig. Gedeeltes die onder het maaiveld kwamen te zitten droegen namelijk deze bocheling niet.
  • Het was zeker nooit de bedoeling de bunker te gaan accentueren of te laten opvallen in het landschap.

Voorstudie

Deze voorstudie toont de bovenkant van de originele Tumulusheuvel zoals de bunker er zou dienen te worden opgezet. Je ziet duidelijk de toegangsweg om de bunker te bereiken die zou moeten komen vanaf de bunker Se2. Volgens de schets zou de originele weg deels ingesneden moeten gezeten hebben in het natuurlijke talud. Mogelijks zit er dus nog een meer verharde ondergrond onder de huidige toegangsweg die sterk overgroeid is..

Langsdoorsnede ABC bij bovenstaand grondplan. Volgens deze schets zou ook het schietgat gedeeltelijk ingewerkt moeten gezeten hebben in de bestaande heuvel.
Detaildoorsnede DE bij bovenstaand grondplan. Dit is een detail ter hoogte van de koepel.

Bouwplannen

Terreinschets zoals uiteindelijk terug te vinden bij de bouwplannen van de bunker. Ook hier schets men rond het schietgat en de toegang de bunker vrij sterk ingewerkt in het terrein.

Grondplan van deze unieke kanonbunker. In dit geval geen sporen van een sterfput zoals bij Se2 wel het geval was. In de linker achterhoek een opslag voor 75 mm munitie. In de hoek rechtsachteraan de koepel
Langsdoorsnede AB bij bovenstaand grondplan. Links het schietgat, rechts de toegang en de koepel.
Dwarsdoorsnede CD bij bovenstaand grondplan. De doorsnede is genomen dwars door de koepel en de munitieopslag achteraan de bunker. Bij deze bunker zijn zo goed als alle muren letterlijk 5 dubbel gewapend en 1.30 meter dik.
Actuele toestand van deze bunker:
  • De bunker is toegankelijk.
  • Het deurgat is gedeeltelijk vrij. Het schietgat zelf is nog volledig dichtgemetst sinds de oorlog.
  • Het bunkertje is heden ten dage gebruikt als stalletje voor berggeitjes en daardoor wel rommelig.
Draagt de bunker nog sporen van de meidagen 40:
  • De bunker heeft allicht nooit echt rechtstreeks oorlogsgeweld gekend en draagt hier dan ook voor zover al kunnen vaststellen, geen sporen van.
Anekdotes, leuke weetjes en verhalen direct koppelbaar aan dit bunkertje:
  • Op 18 mei 1940 diende een sectie van de 5e Batterij van de 8e Artillerie posities in te nemen in de 75 mm kanonbunkers op de Tumulus. Dit waren dus de bunkers Se2 en Se3. Bij hun aankomst werd al vrij snel een groot probleem vastgesteld. Zo bleek de begroeiing voor deze bunkers zo sterk opgeschoten dat het levensgevaarlijk werd voor de artilleristen om vanuit de bunkers te vuren. Het rooien van de bomen die hier risico voor inhielden zou meerdere dagen werk gevraagd hebben van de aanwezige genietroepen en die tijd was er toen zeker niet meer als u weet dat de hel aan het Bruggenhoofd Gent losbarstte 2 dagen later. Er is toen van de Belgische legerleiding aanwezig te Semmerzake beslist om allicht beide bunkers niet te gebruiken in de strijd die mogelijk ging volgen.
  • Ondanks dat de bunker net zoals Se3 allicht nooit echt gebruikt is omdat men eigenlijk al veel vroeger had moeten beginnen met de bomen voor de bunkers te rooien en het schootsveld vrij te maken, heeft men voorheen zeker met deze bunker ook al heel wat problemen gehad. Zo had men al van kort na de afwerking van de bunker problemen met het behouden van de camouflagekleuren op de bunker. Vooral de groene camouflagevlekken op de lichtbruine grondverf verdwenen altijd zeer snel door afwisseling van grote hitte op het blote beton gevolgd door soms overvloedige regen. Bunker Se2 stond grotendeels op de kop van de helling onbeschermd in weer en wind. Indien deze camouflagekleuren verdwenen van de geelbruine ondergrond, werd de bunker van verderaf gezien een okergele vlek in het landschap. De camouflagevlekken zijn meermaals heraangebracht omwille van deze reden. Dit zal een bijkomende oorzaak zijn dat men niet moet verwachten (en ook zo bij bunker Se3) nog veel originele camouflagekleuren terug te vinden op de buitenzijde van de bunker.
Kostprijsschatting van het toenmalige bunkertje:
  • Op basis van de hoeveelheden toegepast binnen de bouwproject A en B voor gelijkaardige bunkertjes, gecombineerd met de toegepaste basisprijzen zoals in het bestek van bouwproject E terug te vinden, werd een eerste benaderende prijs bepaald voor elk van de bunkertjes. Deze detailprijzen werden daarna herrekent via de regel van 3 op basis van de werkelijke projectprijs zoals terug te vinden in het bestek en de totaalprijs zoals zelf op basis van de gemaakte veronderstellingen, bekomen. Op die wijze moet dit bunkertje ongeveer 79.680,24 Bef gekost hebben.
  • Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 109.680,24 Bef hebben gelegen.
  • Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.
Algemene foto's uit de oude doos (voor 2006 - chronologisch)
Voorlopig oudste foto teruggevonden van dit bunkertje op de Tumulusheuvel. Hij moet dateren van kort na de oorlog. Het valt wel op dat de ganse heuvel op dat moment vrij kaal is. We kijken op de linker zijkant en voorzijde van de bunker. (Collectie Fam. De Clippeleer)
Deze 2e oude zwart-wit foto is allicht uit de jaren '50 of '60. Er zijn opnieuw heel wat jongere boompjes op het heuvelend terrein opgeschoten. We kijken opnieuw op de voorzijde met het schietgat. (Collectie Fam. De Clippeleer)
Beschrijvende foto's van het bunkertje
Zicht op de heuvel komende vanaf de Grotenbroekstraat.
Eenmaal ver genoeg opgeschoten, komt het bunkertje stilletjes aan in het zicht op de top van de heuvel. Heden geraakt hij steeds meer overgroeid en wordt hij zelfs nog van vlakbij moeilijk zichtbaar, laat staan fotografeerbaar.

Als je heden de bunker probeert te bereiken via de tuin van de woning langs de Grotenbroekstraat, gebruik je een ganse rondgang tot op de heuvel met de bunker. Deze wegel heeft geen enkele originele link met vroegere erfdienstbaarheden.

Als je de bunker op die wijze benadert, komt eerst de linker zijkant en voorzijde in het zicht bovenop de heuvel.

Vooraanzicht (sterk overgroeid) op de rondgang
Rechter zijkant op de rondgang
Achterzijde met de toegang van de bunker.
De gedeeltelijk geopende toegang
Heel opvallend rechts naast de toegang de bult van de verdwenen observatiekoepel.
Rechter zijkant met achteraan de uitstulping van de munitieopslag in de bunker.
Detail van dezelfde rechter zijkant.
Vooraanzicht
Detail van het nog altijd volledig dichtgemetste (toch wel ruime) schietgat voor het opstellen van een 75 mm veldkanon.
Linker zijkant
De bult van de verdwenen observatiekoepel
Detail van de toegang die toch origineel ook wel serieus dichtgemetst was. We spreken hier toch ook wel over een 5 steens dikke muur.
Binnenzicht door toegang.
Terugblik op de toch maar gedeeltelijk geopende bunker.
Ook hier is op de stalen ligger boven de toegang nog een verticale richtstreep aangebracht. Bijhorende letters zijn in elk geval verdwenen.
Totaalblik op binnenzijde bunker. Vooraan opnieuw duidelijk zichtbaar de boogvorm waarin het stakketsel stond opgesteld om het kanon zeer snel te kunnen verstellen van vuurrichting.
Links achter de toegang deze munitie-opslagruimte.
Aan de overzijde naast de toegang een volgestouwde toegang naar de observatiekoepel.
Detail van de boogvorm in de vloer.
Detail van het schietgat.
Aan de binnenzijde achter het nog dichtgemetste schietgat zitten nog altijd deze zeer intacte camouflagekleuren, met inbegrip van de groene kleurvlekken (zeer uniek op de linie).
Een tiental meter van de bunker verwijderd, in de richting van de bunker Se2, vindt men nog meerdere originele militaire grenspaaltjes terug van het ooit onteigende perceel. Dat het perceel redelijk onregelmatig was van vorm, is af te leiden uit dit nummer 7 op het paaltje.
Dit is de vuursector van de bunker. Hij kijkt letterlijk uit op de vallei naar de Schelde toe met op de achtergrond Gavere brug.
Dit is hoe de bunker vanaf de tuin met de huidige nieuwbouwwoning bij Se2 te zien valt. Zoals al gemeld, als de bomen vol in blad staan, is de bunker zeer moeilijk te bespeuren.
Dit is hetzelfde zicht anno 2010. Het stalletje links en de oude woning werden kort nadien gesloopt.
Dit is dan de omgekeerde foto. Hoe de bunker Se2 in 2010 zichtbaar was in de verte vanaf Se3. De foto die men hier ziet toont in feite letterlijk de vroegere erfdienstbaarheid om de bunker Se3 vanaf Se2 te bereiken.
 
Vorige (Se2)
Vorige (Se2)
Volgende (Se4)
Volgende (Se4)